წითელი წიგნი - მისი მნიშვნელობა და დადებითი მხარეები.

24 თებერვალი 2025, 20:55 2084 ნახვა

წითელი წიგნი - მისი მნიშვნელობა და დადებითი მხარეები.

რატომ შეიქმნა და რა არის წითელი წიგნი, მისი აუცილებლობა და დაცვა, ამ ყველაფერზე ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის უფროსი კარლო ამირგულაშვილი საუბრობს გადაცემაში.

დიდი ხანია, რაც გაჩნდა პრობლემა ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობაში, ირღვევა მილიონობით წლების განმავლობაში ურთიერთშეკავშირებული ეკოლოგიური თანაფარდობა, ამიტომაც გარემოს დაცვის თემა უფრო აქტუალური და ეპოქის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი, გლობალური პრობლემა გახდა.

 მე-20 საუკუნის პირველ ნახევარში გაჩნდა იდეა შეექმნათ ისეთი წიგნი, რომელშიც შეტანილი იქნებოდა ბუნების ისეთი ქმნილებები, რომელთაც გაქრობა და გადაშენება ემუქრებოდათ 1949 წელს დაიწყო ინფორმაციის შეგროვება მცენარეთა და ცხოველთა იშვიათი სახეობების შესახებ და 1966 წელს უკვე მზად იყო პირველი გამოცემები ფრინველებისა და ძუძუმწოვრების იშვიათ სახეობებზე. ამ წიგნს ”წითელი წიგნი” უწოდეს.

საქართველოს ”წითელი წიგნი” 1982 წელს გამოიცა. ის იყოფა სამ ნაწილად, მისი I ნაწილი შედგება ცხოველებისაგან, II ნაწილი მცენარეებისაგან, ხოლო III ნაწილი არაორგანული ბუნების ძეგლებისაგან.

ეკოსამყარო

თემა ,,ოზონის შრე" , რომელიც სტრატოსფეროში მდებარეობს და გვიცავს მზის ულტრაიისფერი სხივებისაგან. ბოლო ხანებში ფრეონის ფართო გამოყენებამ აეროზოლის ბალონებში, მაცივრებსა თუ კონდიციონერებში გამოიწვია ამ აირის იმაზე მეტი რაოდენობით დაგროვება, ვიდრე ატმოსფეროს შეულძლია შეიწოვას. ატმოსფეროში მოხვედრისას ეს აირები იშლებიან და წარმოქმნიან ქლორს, რომელიც, თავის მხრივ, აზიანებს და ანადგურებს ოზონის შრეს. ოზონის მთავარი ფუნქციის შესახებ, როგორ მდგომარეობაშია ის დღეს და რა გველის სამომავლობა - გადაცემის სტუმარია - საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს, გარემოს ინტეგრირებული მართვის დეპარტამენტის ატმოსფერული ჰაერის დაცვის სამმართველოს უფროსი სპეციალისტი ნოე მეგრელიშვილი.
ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობა ჩვენს პლანეტაზე მისი გაჩენის დღიდან იწყება. მას შემდეგ ადამიანი, არა მარტო შეეგუა გარემომცველ გარემოს, არამედ აქტიურად დაიწყო მისი გარდაქმნაც. ინდუსტრიულმა განვითარებამ, ეკონომიკის ზრდამ, ახალი ტექნოლოგიების დარეგვამ, ადამიანის მიერ წარმოქმნილი ნარჩენები, სულ უფრო მრავალფეროვანი გახადა. მოსახლეობის რიცხობრივმა ზრდამ კი მათი რაოდენობის გაზრდა გამოიწვია. გადაცემაში საზოგადოების აზრს მოვისმენთ - თუ როგორ შეიძლება გავაუმჯობესოთ ეკოლოგია და რაში ხედავენ გამოსავალს. პირველ ნაწილში ეკოლოგიის მრავალფეროვნებაზე ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და საინჟინრო ფაკულტეტის დეკანი, ეკოლოგი დავით თარხნიშვილი საუბრობს. მეორე ნაწილში კი წმ. ანდრია პირველწოდებულის ქართული უნივერსიტეტის პროფესორი, გამოყენებით ეკოლოგიაში- ვახტანგ გვახარია ეკოლოგიის შინაარსობრივ დატვირთვაზე გვესაუბრება.
წითელ წიგნში შეტანილი კოლხური ბზა გადაშენების პირასაა, სოკოვანი დაავადების გამო უკვე განადგურებულია ბზის კორომების 90 %ამდე. თუ რა დაიგეგმა კონკრეტულად ამ სახეობის გადასარჩენად და შესაძლელელია თუ არა შევინარჩუნოთ კოლხური ბზის დარჩენილი ნაწილი მაინც, ამ ყველაფერზე ნათია იორდანიშვილი - ეროვნული სატყეო სააგენტოს ტყის მოვლა აღდგენის დეპარტამენტის უფროსი საუბრობს.
მსოფლიოში ყველაზე ხელუხლებელი, ცოცხალი სფაგნუმიანი ტორფნარი ქობულეთის სანაპიროდან სულ რაღაც სამასიოდე მეტრში შეგიძლიათ იხილოთ. ის თითქოს ტბაა ნიადაგის ზედაპირის ზემოთ, რომელსაც საბანივით ახურავს 25-45 სმ სისქის სფაგნუმი, რომელიც არასდროს იფარება წყლით. წყალი სფაგნუმთან ერთად (რომელიც მსოფლიოში იშვიათი და გარემოს დაბინძურებისადმი ყველაზე მგრძნობიარე თეთრი ხავსია) ქმნის სრულიად გლუვ გუმბათს, ყოველგვარი ბორცვაკების გარეშე. მომავალ სამოქმედო გეგმაზე და კიდევ რა უნიკალური თვისებები გააჩნია ტორფნარს ამის შესახებ, როგორც აღვნიშნე გადაცემაში კოლხეთის ტორფნარებისა და წყლის ეკოსისტემის კონსერვაციის განყოფილების უფროსი იზოლდა მაჭუტაძე საუბრობს
ბათუმის ცენტრალურ პარკში არსებულ ნურის ტბის დაბინძურებაზე, მის ამჟამინდელ ეკოლოგიურ მდგომარეობაზე და გამოსავლის გზებზე, გარემოს ეროვნული სააგენტოს მეთევზეობისა და შავი ზღვის მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროს ბიოლოგიის დოქტორ არჩილ გუჩმანიძეს მოვუსმინოთ.
მებაღეებისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი პერიოდი დგება. სწორედ ახლა ეყრება საფუძველი მომავალი ბაღების ავკარგიანობას. რა აუცილებელი აგრონომიული სამუშაოები უნდა ჩატარდეს ბაღში, რომ მცენარეთა ჯანმრთელობაც შევინარჩუნოთ და უხვი მოსავალიც მივიღოთ, ამ საკითხებზე ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიტოპათოლოგიისა და ბიომრავალფეროვნების მეცნიერ თანამშრომელი - ქეთინო სიხარულიძე საუბრობს.
რა ღონისძიებებითაა შესაძლებელი აზიური ფაროსანასთან ბრძოლა და რამდენად მნიშვნელოვანია უსაფრთხოების ნორმების დაცვა -ამ და სხვა კითხვებზე სასაუბროდ გადაცემის სტუმარია - აჭარის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს აგრარული განვითარების დეპარტამენტის უფროსი მამუკა თურმანიძე.
წინა გადაცემაში ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ, რომ გარემოს დაცვას 2016 წლიდან მეთევზეობისა და ზღვის მონიტორინგის დეპარტამენტი შეემატა. მიმოვიხილეთ დეპარტამენტის ფუნქციები და განსახორციელებელი გეგმები, ახალი სამოქმედო სტრატეგიები, გარემოსდაცვით ნაწილში, რომლებსაც პირდაპირ გვავალებს ევროპასთან ასოცირების ხელშეკრულება. გადაცემის მეორე ნაწილში საუბარს ვაგრძელებთ, როგორც ასოცირების თემასთან დაკავშირებულ სიახლეებზე, ასევე ზღვის რესურსების გონივრულ გამოყენებაზე. გადაცემაში ვსაუბრობთ საქართველოში არსებული უნიკალური თევზების განადგურების თემაზეც.
გადაცემის თემა - მეთევზეობა და ზღვის ეკოლოგიური მდგომარეობა. სტუმარი - მეთევზეობისა და ზღვის მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსი ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი არჩილ გუჩმანიძე. აღნიშნული დეპარტამენტი გარემოს ეროვნული სააგენტოს შემადგენლობაშია და ის 2016 წლის ბოლოს ჩამოყალიბდა. როგორც ცნობილია, ევროპასთან ასოცირების ხელშეკრულება გარემოსდაცვით ნაწილში ბუნებრივი რესურსების მართვას ითვალისწინებს. საერთო ჯამში კი ეს ყველაფერი ეკოლოგიის გაჯანსაღებას შეუწყობს ხელს. ვნახოთ რა სიახლეები გვაქვს ამ მხრივ, რა სახის კვლევები ხდება და როგორი სიტუაცია გვაქვს დღეისათვის
დღეს ბათუმის ზოოპარკში შექმნილ პრობლემებზე ვისაუბრებთ. გადაცემის სტუმარი კი ტურისტული ობიექტების მართვის სააგენტოს ხელმძღვანელი ალექსანდრე თევზაძე იქნება. ,,ზოოპარკის ვოლიერები ციხის საკნებივითაა: გისოსებშემორტყმულ მცირე სივრცეში ცხოველები მეტლახზე ცხოვრობენ, ვოლიერების სახურავები კი მათ სივრცეს კიდევ უფრო ავიწროებს. ვერ ხედავდნენ ცას და აქვთ გადაადგილების მინიმალური საშუალება, მსგავმა მოპყრობამ კი მიგვიყვანა არსებულ სიტუაციამდე, აცხადებენ ბათუმის პარკის ადმინისტრაციაში. ვნახოთ რა სიტუაციაა ამ მომენტისთვის ზოოპარკში და რა ცვლილებები იგეგმება სამომავლოდ
რას ნიშნავს ,,ევროპული სტანდარტის“ ნაგავსყრელი და რას გულისხმობს ნარჩენების მართვის ახალი სისტემა, რომლის დანერგვაც იგეგმება საქართველოში. საქართველოს მყარი ნარჩენების მართვის კომპანიის დირექტორის მრჩეველი ხათუნა ჩიკვილაძე გვეტყვის ამ ყველაფერზე. ასევე მოვისმენთ საზოგადოების აზრს - ,,ვცხოვრობთ თუ არა სუფთა გარემოში", რაში ხედავს ირგვლივმყოფები გამოსავალს.
გარემოს ეროვნული სააგენტოს უფროსი თამარ ბაგრატია - ჰაერის დაბინძურების ძირითად ფაქტორებზე, თუ სად არის ყველაზე მეტად არაჯანსაღი ეკოლოგიური მდგომარეობა ამ მხრივ და რა აბინძურებს ჰაერს საქართველოში ყველაზე მეტად. რამდენად ვდგავართ რეალურად პრობლემის წინაშე. გამოკითხვა - რამდენადაა მოსახლეობისთვის პრობლემური, ჰაერის დაბინძურება ჩვენს ქვეყანაში და რას თვლიან ისინი დაბინძურების ძირითად წყაროდ.
ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა - ,,ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობა" 21-საუკუნის ეკოლოგიური აზროვნება კატასტროფულ მდგომარეობაშია. როდესაც ერთი ხის დარგვა, პიარის თემად იქცევა, ეს არის გამანადგურებელი კულტურისათვის, სწორედ ეს არის ადამიანის აუგი დამოკიდებულება ღირებულებების მიმართ.
ეკოლოგიური მრავალფეროვნება საქართველოში - გადაცემაში, პირველ რიგში შევეხებით საქართველოს ეკოლოგიურ მრავალფეროვნებას, რომელზეც ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და საინჟინრო ფაკულტეტის დეკანი, ეკოლოგი დავით თარხნიშვილი ისაუბრებს. გადაცემის მეორე ნაწილში- წმ. ანდრია პირველწოდებულის ქართული უნივერსიტეტის პროფესორი, გამოყენებით ეკოლოგიაში- ვახტანგ გვახარიას მოვუსმენთ - რომელიც ეკოლოგიის შინაარსობრივ დატვირთვაზე მოგვიყვება. ასევე მოვისმენთ მოსახლეობის აზრს თუ რამდენად შემაწუხებელია მათთვის გარემოს დაბინძურება.
მაინც რითაა ბუნება მშვენიერი? წყლით, მიწით, ხეებით, სუფთა ჰაერით, ულამაზესი ცით, მეტი რაღა უნდა უნდოდეს ადამიანს და თუ ესეც არ იკმარა?! რათქმაუნდა იგი მას ანადგურებს, წვავს, ჭრის, და საბოლოოდ რა გვრჩება? სიცარიელე! ამიტომაც სანამ ნამდვილადაც რომ მშვენეიერია ჩვენი ბუნება იქამდე გავუფრთხილდეთ და დავიცვათ იგი! საინტერესოა რას უსურვებს სამყაროს ჩვენი თანაქალაქელები და რა სათქმელი აქვთ მათ თითოეულ ადამიანთან...
პესტიციდი და აგროქიმიკატი, საფრთხე რომელსაც ვერ ვგრძნობთ პესტიციდი და აგროქიმიკატი, ეკოლოგიური დაბინძურება, ჯანმრთელობისთვის საფრთხის შემქმნელი პროდუქტები და ლაბორატორიების არ არსებობა. გადაცემის პირველ ნაწილში - ჩვენი სტუმარია ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიომრავალფეროვნებისა და ფიტოპათოლოგიის ინსტიტუტის მეცნიერ თანამშრომელი ქეთინო სიხარულიძე. მთვარისა ქობალია სოფლის მეურნეობის სამინისტროს საინფორმაციო საკონსულტაციო ცენტრის მცენარეთა დაცვის მიმართულებით მთავარის სპეციალისტი უპასუხებს ჩვენს კითხვებს. ასევ, სურსათის კვლევის დეპარტამენტის უფროსი მარიამ ღვინჯილია გვიპსასუხებს რამდენად სწორად ხდება ლაბორატორიაში კვლევები და აქვთ თუ არა საერთოდ შესაბამის ხელსაწყოები ზუსტი ნორმების განსაზღვრისთვის.